GEOMETRİK CİSİMLERİN ÖLÇÜLERİ-1
1. KÜPÜN ÖLÇÜLERİ
Tüm yüzeyleri kare olan prizmaya küp denir. Küpün bütün görünüşleri aynı büyüklükte olan karelerden meydana gelir (Şekil 1). Uzunluk, genişlik ve yükseklik boyutları için en az iki görünüş yeterlidir. Ön görünüşte uzunluk ve yükseklik, üst görünüşte uzunluk ve genişlik (derinlik), yan görünüşte yükseklik ve genişlik ölçüleri verilir.
Şekil 1:Küp ve üç görünüşü Uzunluk, genişlik ve yükseklik boyutlarını ölçülendirmek için en az iki görünüş yeterlidir. Küp için ön ve üst görünüşler veya ön ve yan görünüşler alınabilir. Şekil 2’ de ön ve üst görünüşler ile boyutlar görülmektedir. Küpün tüm kenarları eşit olduğundan dolayı tek görünüşle de ifade edilebilir (Şekil 3). Yalnız taban kenarlarından birinin ölçüsünün önüne kare işareti konulur. Kare işareti (□) cismin tabanının kare olduğunu belirtir. Taban kare olduğunda genişlik ve uzunluk eşit demektir. Kare işareti bu iki boyutun yerine geçer.
Şekil 2:İki görünüş ve boyutlar Şekil 3:Tek görünüş ve boyutlar 2. KARE ve DİKDÖRTGEN PRİZMALARININ ÖLÇÜLERİ
Tabanı kare olan prizmaya kare prizma denir. Şekil 4’ de kare prizmanın görünüşleri ve ölçüleri görülmektedir. Kare prizma tek görünüşle de belirtilebilir. Tabanın kare olduğunu belirtmek için taban kenarlarından birinin ölçüsünün önüne kare işareti (□) konulur. Prizmanın tabanının kare olduğunu belirtmek için yanal yüzeylerine köşegen çizgileri de çizilebilir (Şekil 5).
Şekil 4:Kare prizma ve görünüşleri Şekil 5:Tek görünüş Tabanı dikdörtgen olan prizmaya dikdörtgen prizması denir. Şekil 6’ da dikdörtgen prizmasının görünüşleri ve ölçüleri görülmektedir. Dikdörtgen prizması en az iki görünüşle ifade edilir (Şekil 7). Ön görünüşte yükseklik ve uzunluk, üst görünüşte uzunluk ve derinlik ölçüleri verilir. Çizim kağıdında yer yoksa ön ve yan görünüşlerde tüm ölçüler verilebilir. Tabanı en iyi ifade eden üst görünüşün çizilmesini özellikle tavsiye ederiz.
Şekil 6:Dikdörtgenler prizması ve görünüşleri Şekil 7:İki görünüş 3.SİLİNDİRİN ÖLÇÜLERİ
Tabanı daire olan prizmaya silindir denir. Silindir yataya dik olarak tutulduğunda ön ve yan görünüşler dikdörtgen şeklinde, üst görünüş daire şeklinde görünür (Şekil 8). Cisim silindirik olduğundan ön ve yan görünüşlerin tam ortasına dikey eksen çizgisi çizilir. Eksen çizgisi noktalı kesik ince çizgidir. Üst görünüş daire olduğundan hem yatay hem dikey eksen çizgileri çizilir. İki eksenin kesim yeri dairenin merkezidir. Eksen çizgisinin aralıkları göz kararı ayarlanır. Ana sınır kenarlarından 2-3 mm dışarı taşırılır.
Silindirin iki ölçüsü vardır. Yükseklik ve çap. Ölçü yazısının önüne çap işareti (Ø) konulursa ölçüsü verilen şeklin daire olduğu belirtilir.
Şekil 8:Silindir ve görünüşleri Şekil9:İki ve tek görünüş Silindir en az iki görünüşle ifade edilir. Ön görünüşe yükseklik ölçüsü, üst görünüşe çap ölçüsü yazılır. Daireyi bir kare içinde kabul edersek çap ölçüsü hem uzunluk hem genişlik değerlerini temsil eder (Şekil 9-a).
Genelde silindirler sadece ön görünüş çizilerek tek görünüşle ifade edilebilir. Ön görünüşün taban kenarının ölçü değerinin önüne çap işareti yazılır (Şekil 9-b). Daha önce belirttiğimiz gibi çap işareti, ölçüsü verilen yerin daire olduğunu belirtir. 4.DİK ÜÇGEN PRİZMANIN ÖLÇÜLERİ
Tabanı üçgen, yanal kenarları yere dik ise o prizmaya dik üçgen prizma denir. Dik üçgen prizmayı belirtmek için ön ve üst görünüşler yeterli olup yan görünüşe gerek yoktur (Şekil 10). Ön görünüşte yükseklik ölçüsü verilir. Üst görünüş üçgen olan tabanın ölçülendirilmesi için kullanılır. Üçgen tabanda yatay ölçüler uzunluğu, dikey ölçüler genişliği belirtir.
Şekil 10:Üçgen prizma ve görünüşleri
Tüm yüzeyleri kare olan prizmaya küp denir. Küpün bütün görünüşleri aynı büyüklükte olan karelerden meydana gelir (Şekil 1). Uzunluk, genişlik ve yükseklik boyutları için en az iki görünüş yeterlidir. Ön görünüşte uzunluk ve yükseklik, üst görünüşte uzunluk ve genişlik (derinlik), yan görünüşte yükseklik ve genişlik ölçüleri verilir.
Şekil 1:Küp ve üç görünüşü Uzunluk, genişlik ve yükseklik boyutlarını ölçülendirmek için en az iki görünüş yeterlidir. Küp için ön ve üst görünüşler veya ön ve yan görünüşler alınabilir. Şekil 2’ de ön ve üst görünüşler ile boyutlar görülmektedir. Küpün tüm kenarları eşit olduğundan dolayı tek görünüşle de ifade edilebilir (Şekil 3). Yalnız taban kenarlarından birinin ölçüsünün önüne kare işareti konulur. Kare işareti (□) cismin tabanının kare olduğunu belirtir. Taban kare olduğunda genişlik ve uzunluk eşit demektir. Kare işareti bu iki boyutun yerine geçer.
Şekil 2:İki görünüş ve boyutlar Şekil 3:Tek görünüş ve boyutlar 2. KARE ve DİKDÖRTGEN PRİZMALARININ ÖLÇÜLERİ
Tabanı kare olan prizmaya kare prizma denir. Şekil 4’ de kare prizmanın görünüşleri ve ölçüleri görülmektedir. Kare prizma tek görünüşle de belirtilebilir. Tabanın kare olduğunu belirtmek için taban kenarlarından birinin ölçüsünün önüne kare işareti (□) konulur. Prizmanın tabanının kare olduğunu belirtmek için yanal yüzeylerine köşegen çizgileri de çizilebilir (Şekil 5).
Şekil 4:Kare prizma ve görünüşleri Şekil 5:Tek görünüş Tabanı dikdörtgen olan prizmaya dikdörtgen prizması denir. Şekil 6’ da dikdörtgen prizmasının görünüşleri ve ölçüleri görülmektedir. Dikdörtgen prizması en az iki görünüşle ifade edilir (Şekil 7). Ön görünüşte yükseklik ve uzunluk, üst görünüşte uzunluk ve derinlik ölçüleri verilir. Çizim kağıdında yer yoksa ön ve yan görünüşlerde tüm ölçüler verilebilir. Tabanı en iyi ifade eden üst görünüşün çizilmesini özellikle tavsiye ederiz.
Şekil 6:Dikdörtgenler prizması ve görünüşleri Şekil 7:İki görünüş 3.SİLİNDİRİN ÖLÇÜLERİ
Tabanı daire olan prizmaya silindir denir. Silindir yataya dik olarak tutulduğunda ön ve yan görünüşler dikdörtgen şeklinde, üst görünüş daire şeklinde görünür (Şekil 8). Cisim silindirik olduğundan ön ve yan görünüşlerin tam ortasına dikey eksen çizgisi çizilir. Eksen çizgisi noktalı kesik ince çizgidir. Üst görünüş daire olduğundan hem yatay hem dikey eksen çizgileri çizilir. İki eksenin kesim yeri dairenin merkezidir. Eksen çizgisinin aralıkları göz kararı ayarlanır. Ana sınır kenarlarından 2-3 mm dışarı taşırılır.
Silindirin iki ölçüsü vardır. Yükseklik ve çap. Ölçü yazısının önüne çap işareti (Ø) konulursa ölçüsü verilen şeklin daire olduğu belirtilir.
Şekil 8:Silindir ve görünüşleri Şekil9:İki ve tek görünüş Silindir en az iki görünüşle ifade edilir. Ön görünüşe yükseklik ölçüsü, üst görünüşe çap ölçüsü yazılır. Daireyi bir kare içinde kabul edersek çap ölçüsü hem uzunluk hem genişlik değerlerini temsil eder (Şekil 9-a).
Genelde silindirler sadece ön görünüş çizilerek tek görünüşle ifade edilebilir. Ön görünüşün taban kenarının ölçü değerinin önüne çap işareti yazılır (Şekil 9-b). Daha önce belirttiğimiz gibi çap işareti, ölçüsü verilen yerin daire olduğunu belirtir. 4.DİK ÜÇGEN PRİZMANIN ÖLÇÜLERİ
Tabanı üçgen, yanal kenarları yere dik ise o prizmaya dik üçgen prizma denir. Dik üçgen prizmayı belirtmek için ön ve üst görünüşler yeterli olup yan görünüşe gerek yoktur (Şekil 10). Ön görünüşte yükseklik ölçüsü verilir. Üst görünüş üçgen olan tabanın ölçülendirilmesi için kullanılır. Üçgen tabanda yatay ölçüler uzunluğu, dikey ölçüler genişliği belirtir.
Şekil 10:Üçgen prizma ve görünüşleri
SPONSORLAR
