/
/
/
ELİPS ÇİZİMLERİ
ELİPS ÇİZİMLERİ
  1.TANITIM
  Temel izdüşüm düzlemlerine açı yapan bir dairenin eşlenik dik izdüşümü alındığında meydana gelen şekle elips denir. Ayrıca silindir ve koni tabanlarına eğik kesildiğinde meydana gelen şekle de elips denir (Şekil 1).

  
               Şekil 1:Tabanına eğik kesilmiş silindir ve koni

  Elipsin, büyük ve küçük eksen olmak üzere iki ekseni vardır. Bu eksenlerin ölçüleri bilindiğinde değişik metotlarla elips çizimi gerçekleştirilir. Halk arasında elipse oval de denilmektedir. Kullandığımız ev eşyalarının bir çoğu elips (oval) şeklindedir. Ayrıca makine parçalarının eğik yüzeylerindeki silindirik deliklerin normal görünüşleri elips şeklindedir. Şekil 2’ de elips şeklinde ev eşyaları görülmektedir.


                                            Şekil 2:Elips şeklindeki ev eşyaları

   2. DAİRELER YARDIMIYLA “ELİPS” ÇİZİMİ 
  Şekil 3’ de gösterilen, büyük ekseni 100 mm, küçük ekseni 70 mm olan elipsi daireler yardımıyla  çizmek için aşağıdaki işlem sırası uygulanır:
  1.Önce yatay ve dikey eksenler çizilir. Büyük eksen ve küçük eksen uzunlukları çap kabul edilir.  Eksenlerin kesim yeri merkez kabul edilerek çapı Ø100 ve  Ø70 olan daireler ince çizgilerle çizilir (Şekil 4). Hemen şunu hatırlatalım ince çizgiler yardımcı çizgilerdir.

 
              Şekil 3:Elips ve ölçüleri               Şekil 4:Büyük ve küçük daireler

  2. Daireler istenilen sayıda eşit parçalara bölünür. Daire içine sekizgen çiziminde anlatıldığı gibi daireleri 8 eşit parçaya bölelim (Şekil 5). Büyük dairenin bölüntü yerlerine harf, küçük dairenin bölüntü yerlerine sayılar yerleştirelim. Tecrübe kazandıktan sonra harflendirmeye gerek kalmayabilir.
  3. Elipse ait A, 3, E ve 7 numaralı tepe noktaları hazırdır. Diğer noktaları bulmak için büyük daire üzerindeki B, D, F ve H noktalarından dikey doğrular, küçük daire üzerindeki 2, 4, 6 ve 8 numaralı noktalardan yatay doğrular çizilir. B-2, D-4, F-6 ve H-8 doğruları kesiştirilir ve elipsin geçeceği 9, 10, 11 ve 12 noktaları bulunur (Şekil 6).

 
                  Şekil 5:Bölüntüler                                Şekil 6:Elips noktaları

  4. Pistole dediğimiz eğri cetveliyle A, 9, 3, 10, E,11, 7, 12 ve A noktaları üçer noktalar halinde birleştirilerek elips çizilmiş olur (Şekil 7).

 
              Şekil 7:”Elips” çizimi                              Şekil 8:Dikdörtgen ve eksenleri

  3.DİKDÖRTGEN YARDIMIYLA “ELİPS” ÇİZİMİ 
  Şekil 3’ de gösterilen, büyük ekseni 100 mm, küçük ekseni 70 mm olan elipsi dikdörtgen yardımıyla  çizmek için aşağıdaki işlem sırası uygulanır:
  1.Uzun kenarı elipsin büyük eksenine, kısa kenarı elipsin küçük eksenine eşit ince çizgilerle bir dikdörtgen çizilir (Şekil 8).
  2. AO ve AE kısımları aynı sayıda eşit parçalara bölünür (Şekil 9). AE kısmındaki bölüntülerden B noktasına doğrular çizilir (Şekil 10).

 
                     Şekil 9:Bölüntüler                                      Şekil 10:Bölüntü çizgileri

  3. D noktasından AO kısmındaki bölüntülere doğrular çizilir. Bu çizgiler daha önce çizilmiş aynı numaralı çizgiye kadar uzatılır (Şekil 11).
  4. İki çizginin kesim yeri elipsin geçeceği noktalardır. Burada uygulamanın 1/4’ ü gösterilmiştir. Diğer kısımlara da aynı işlem yapılır. Pistole dediğimiz eğri cetveliyle noktalar üçer üçer hizalanarak birleştirilir ve elips meydana gelir (Şekil 12).

 
                 Şekil 11:Bölüntü çizgileri                                      Şekil 12:Elips çizimi

  5. Paralelkenar içine de elips çizerken dikdörtgen metodu kullanılabilir. Şekil 13’ de paralelkenar içine çizilmiş paralelkenar görülmektedir.  


                   Şekil 13:Paralelkenar içinde elips

  4. PERGEL YARDIMIYLA “ELİPS” ÇİZİMİ 
  Büyük ekseni 120 mm, küçük ekseni 70 mm olan elipsi pergel yardımıyla çizmek için aşağıdaki işlem sırası uygulanır:
  1.Yatay ve dikey eksenler çizilir ve ölçüler eksenler üzerinde A, B, C ve D harfleriyle harflendirilirler (Şekil 14).
  2. Pergel OA kadar açılır. C noktası merkez alınarak yatay ekseni kesen bir yay çizilir ve F ve F1 odak noktaları bulunur (Şekil 15).

 
         Şekil 14:Elipsin eksenleri                              Şekil15:Odak noktaları

  3. F-O arasında istenildiği kadar nokta işaretlenir. Burada dört nokta işaretlenmiştir (Şekil 16). Pergel A-1 kadar açılır ve F noktası merkez alınarak altta ve üstte bir yay çizilir. Pergel tekrar B-1 kadar açılır ve F1 noktası merkez alınarak altta ve üstte önceki yayları kesen birer yay daha çizilir ve elipsin 1 numaralı noktası bulunur (Şekil 17).

 
                    Şekil 16:Bölüntüler                            Şekil 17:Elipsin 1 numaralı nokta

  4. 2, 3 ve 4 numaralı noktalar içinde aynı işlem yapılır ve elipsin diğer noktaları bulunur (Şekil 18).

 
     Şekil 18:Elipsin geçeceği noktalar                       Şekil 19:Elips çizimi

  5. F-O arasında yapılan işlemlerin aynısı F1-O arasında da yapılarak elipsin geçeceği noktalar bulunur. Pistole dediğimiz eğri cetveliyle noktalar birleştirilir ve elips çizimi tamamlanır (Şekil 19).

  5. DAİRESEL DELİKLERİN “ELİPS GÖRÜNÜMÜ” nün ÇİZİMİ 
  Daha önceki elips uygulamalarımız büyük ve küçük eksen uzunlukları bilinen veya ölçülerek öğrenilen eşyaların çizimiyle ilgiliydi. İşimiz nispeten kolaydı. Konunun başında, izdüşüm düzlemlerine açı yapan bir dairenin normal görünüşleri elips şeklinde olur demiştik. Esas problem makine parçalarının eğik yüzeylerine dik delinmiş deliklerin görünüşlerinde elips çiziminin yapılmasıdır.
  Uygulamamız Şekil 20’ de ön görünüşü verilmiş parçanın üzerindeki Ø50 ölçüsündeki deliğin üst ve sol yan görünüşlerinin elips şeklindeki çiziminin yapılması olacaktır. Burada çizeceğimiz elipsin büyük eksen uzunluğu dairenin çapına eşittir. Küçük eksen uzunluğu çizim yoluyla bulunacaktır ve açıdan dolayı daha kısa olacaktır.
  Sol yan görünüşdeki elipsi çizmek için aşağıdaki yol izlenir:

 
     Şekil 20:Ön görünüş                     Şekil 21:Yan görünüş ve taşıma çizgileri

  1. Yan görünüşün dış hatları ve dikey eksen tam ortadan çizilir. Ön görünüş üzerindeki  b ve c noktaları yan görünüş üzerindeki dikey eksen üzerine taşınır. Böylece küçük eksen çizim yoluyla bulunur (Şekil 21).
  2. Büyük eksenin uzunluğu dairenin çapına eşittir.50 ölçüsü yatay eksen üzerinde dikey eksenin iki tarafına (e-f) eşit olarak işaretlenir (Şekil  22).


                   Şekil 22:Büyük ve küçük eksenin oluşturulması

  3. Elipsin tepe noktaları b-c ve e-f noktaları bulunduktan sonra elips çizme metotlarından biri kullanılarak elips çizilir (Şekil 23). Aynı taşıma metoduyla üst görünüşte de elips oluşturulur (Şekil 24). Dikkat edilirse yan ve üst görünüşlerdeki elipsin küçük eksen ölçüleri açıdan dolayı farklıdır. Bu anlattığımız kuralları çizim programı kullananlar da uygulayabilir.
  Not: Görünüşlerde çizilen elipsler dairenin görünüşleridir. Bundan dolayı yapımda kendiliğinden meydana gelir ve ölçülendirilmezler. İmalatta kullanılacak ölçüler ön görünüşdeki ölçülerdir.

 
  Şekil 23:Yan görünüşte elips çizimi               Şekil 24:Üst görünüşte elips çizimi
 

SPONSORLAR