1.TANITIM
  Bir cismi meydana getiren bütün yüzeylere ait gerçek büyüklüklerin ait oldukları ayrıtlara yerleştirilerek bir düzlem üzerine yayılmasıyla elde edilen şekle açınım denir.
  Çeşitli teknik projelerde, meydana getirilecek cisimlere ait yüzeylerin bir kısmının veya tümünün gerçek büyüklüğünü (GB) bulmak gerekebilir. Gerçek büyüklükle ilgili problem bir düzlemsel yüzey ise bilinen metotlardan faydalanarak bu yüzeye ait gerçek büyüklüğü bulmak mümkündür.
  Ancak, ısıtma-havalandırma, hidrolik santralları, rafineri gibi tesislere ait projelerdeki elemanların çoğu saç levhaların kıvrılması veya katlanması ile şekillendirilir. Bu çeşit elemanların resimlerindeki görünüşlerinde yüzeylerini GB te okumak ve bulmak her zaman mümkün olmaz. Bu gibi hallerde yüzeylerin GB’ lerini elde etmek anacak düzlemsel bir yüzey üzerine serilmesiyle mümkündür.
  Açınımların bir çoğu simetrik parçalardan elde edilir. Bu gibi parçalarda çözümü hızlı gerçekleştirmek ve çizim alanından kazanmak için yarım açınım çizilebilir.
  İnce saç işlerine ait açınımlarda iç yüzey dışta, kalın saç işlerinde veya plakalarda dış yüzey dışta olacak şekilde işlem yapılır. Kalın saçlarda katlamadan veya bükmeden dolayı ölçü küçülmelerini önlemek ve ölçü tamlığı elde etmek için gerekli hesaplamalar yapılmalı veya bu işlerle ilgili hazırlanmış çizelgelerden yararlanılmalıdır. Uygulamalarımızda açınım metotları anlatılacağından dolayı saç parçalarının kalınlığı dikkate alınmayacaktır.
  Açınımlar, cismin geometrik yapısına göre aşağıdaki metotlardan biriyle yapılır:
  1. Paralel doğrular yardımıyla açınım. Prizmatik ve silindirik parçaların açınımı bu metotla yapılır.
  2. Radyal (Merkezi) doğrular yardımıyla açınım. Koni ve piramit şeklindeki parçaların açınımları bu metotla yapılır.
  3. Üçgenleme yoluyla açınım. Gelişigüzel konumlu tabana eğik olan yüzeylerin açınımı bu metotla yapılır.
  4. Yaklaşık açınım. Dönel ve birleşik yüzeyli cisimlerin açınımları tam yapılamayabilir. Bu cisimler küçük parçalara ayrılarak yaklaşık olarak açınımları yapılır.
  Not:Açınımlar kağıt üzerine çizildikten sonra makasla kesilerek deneme yapılır ve sonuç görülür. 

  2. DİKDÖRTGEN PRİZMANIN AÇINIMI
  Cisimlerin açınımlarının yapılabilmesi için tüm yüzeylerinin gerçek büyüklükte, kenarlarının da tam boyda olması gerekir. Bu şartları taşımayan cisimlerin açınımı yapılamaz. Şekil 1’ de perspektifi ve görünüşleri verilmiş dikdörtgen prizmanın bu şartları taşıdığı görülmektedir. Kenarları paralel olan cisimlerin açınımına paralel doğrular yardımıyla açınım da denilmektedir.

                               Şekil 1:Dikdörgen prizması ve görünüşleri

  Dikdörtgen prizmanın açınımının yapılması için aşağıdaki işlem sırası uygulanır:
  1. Yanal yüzeylerin açılımının yapılması için önce açınım yayma doğrusu çizilir ve üzerinde bir başlangıç noktası alınır. Başlangıç noktasına göre tabanın kenar uzunlukları açınım yayma doğrusu üzerinde işaretlenir ve numaralandırılır (Şekil 2).

                           Şekil 2:Açınım yayma doğrusu ve kenar uzunlukları

  2. Prizmanın yüksekliğini temsil eden paralel dik kenar uzunlukları açınım yayma doğrusuna dik olarak çizilir (Şekil 3). Saç parçaları kıvrıldığı veya büküldüğü zaman başlangıç ve bitiş kenarları aynı çizgiyle ve numarayla ifade edilir (1-5). Burada dikkat edilecek husus kenar sayısıdır. Açınımlarda çizgi sayısı bir adet fazla olur.

                                     Şekil 3:Dik kenar uzunlukları

  3. Uç noktalar doğrularla birleştirilerek yanal yüzeylerin açınımı tamamlanmış olur (Şekil 4).

                       Şekil 4:Yanal yüzeylerin açınımı

  4. Yanal yüzeylerin açınımına alt ve üst taban ilave edilerek tam açınım elde edilir. Tabanlar uygun yere yerleştirilirler (Şekil 5).
  Not: Açınımlar doğrudan saç parçası üzerine yapılabildiği gibi bir karton üzerine çizilip şablon oluşturulabilir. Ayrıca AutoCAD gibi çizim programlarında çizilip gerçek ölçüsünde kağıda bastırılır ve şablon oluşturulur.

             Şekil 5:Dikdörtgenler prizmasının tam açınımı

  5. Açınımı yapılmış parça saç malzemeden yapılacaksa, katlama işleminden sonra uç uca gelen kısımlar birbirine kaynak yapılacaktır. Kaynatma yapılabilmesi için ayrıca ilave kısım olmalıdır. Aynı parça kartondan yapılacaksa yapıştırma yapılacaktır. Şekil 6’ da ilave edilmiş fazla kısımlar görülmektedir.

                                Şekil 6:İlave edilmiş fazla kısımlar

  3. ÜÇGEN PRİZMANIN AÇINIMI
  Şekil 7’ de üçgen prizma ve görünüşleri görülmektedir. Görünüşler incelendiğinde alt ve üst tabanlar birbirine paralel olup yatay izdüşüm düzlemine dik tutulmuştur. Bundan dolayı üst görünüş gerçek büyüklükte olup kenarlar tam boydadır. Ön görünüşte de kenarlar tam boydadır.

                      Şekil 7:Üçgen prizma ve görünüşleri

  Üçgen prizmanın açınımının yapılması için aşağıdaki işlem sırası uygulanır:
  1. Önce yanal yüzeylerin açılımını yapalım. Bir açınım yayma doğrusu çizilir ve üzerinde bir başlangıç noktası alınır. Başlangıç noktasına göre alt tabanın kenar uzunlukları açınım yayma doğrusu üzerinde işaretlenir ve numaralandırılır (Şekil 8).

             Şekil 8:Açınım yayma doğrusu ve taban kenar uzunlukları

  2. Üçgen prizmanın yüksekliğini temsil eden paralel dik kenar uzunlukları açınım yayma doğrusuna dik olarak çizilir (Şekil 9). Saç parçaları kıvrıldığı veya büküldüğü zaman başlangıç ve bitiş kenarları aynı çizgiyle ve numarayla ifade edilir (1-4). Burada dikkat edilecek husus kenar sayısıdır. Açınımlarda çizgi sayısı bir adet fazla olur.

                                   Şekil 9: Dik kenar uzunlukları

  3.Uç noktalar doğrularla birleştirilerek yanal yüzeylerin açınımı tamamlanmış olur (Şekil 10). 
  4. Yanal yüzeylerin açınımına alt ve üst tabanlar istenilen yere  ilave edilerek tam açınım elde edilir (Şekil 11).

 
          Şekil 10:Yanal yüzeylerin açınımı                              Şekil 11:Tam açınım